بوکان بزرگترین شهر جنوب استان آذربایجان غربی و مرکز شهرستان بوکان است. جمعیّت شهری آن براساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵ بالغ بر ۱۹۳٬۵۰۱ نفر بوده و مساحت شهر به صورت طولی بیش از ۱۲ کیلومتر مربّع و از مسطحترین شهرهای منطقه به شمار میرود. بوکان نسبت به بسیاری از شهرهای ایران، شهری جوان و نوبنیاد محسوب میشود و از نظر بافت تاریخی در دوران قاجار و سده نوزدهم میلادی بنیان گذاشته شده و بیش از دو قرن قدمت دارد. بوکان در سال ۱۳۶۸ در تقسیمات کشوری ایران از بخش به شهرستان ارتقا یافت و در طی ۳۰ سال از یک بخش کوچک کردنشین در جایگاه سومین شهر کردنشین بزرگ ایران قرار گرفت و در بسیاری از شاخصهای اجتماعی، فرهنگی، ورزشی، اقتصادی و سیاسی پیشرفت چشمگیری داشته است. از لحاظ گردشگری، قدمت بیشتر بناهای تاریخی داخل شهر به دوره قاجار و دوره معاصر بازمیگردد. از مهمترین صنایع دستی شهر،قالی بافی و فرش است که فرش بوکان از شهرت جهانی برخوردار است و ۸۵ درصد فرش تولیدی آن به خارج از کشور صادر و مابقی آن در داخل ایران مورد استفاده قرار میگیرد. بوکان بزرگترین شهر مهاجرپذیر ایران، اَمنترین شهر استان آذربایجان غربی و دومین شهر پس از ارومیه از نظر سطح باسوادی است. به این شهر لقبهای عروس شهرهای ایران، شهر فرهیختگان و شهر حسن زیرک دادهشدهاست. مراسم و آیینهایی که در میان مردم کرد مرسوم است در برگیرنده اعیاد مذهبی، قومی و باستانی است که ریشه در باورهای کهن این مردم دارد و اغلب تاریخی، پارهای و اسطورهای است. آداب و رسوم کردها کاملاً مانند دیگر اقوام ایرانی برگزار میگردد. از آداب و فرهنگ منطقهٔ بوکان میتوان به حنابندان، چهارشنبه سوری، نوروز، رقص کردی و موسیقی کردی اشاره کرد. موسیقی کردی با موسیقیهای باستانی ایران نسبتی تمام و کمال دارد.
موقعیت جغرافیایی این شهر ۱۳ استان شمال و جنوب ایران را به یکدیگر متصل میکند و با کردستان عراق دارای خط ارتباطی زمینی است. موقعیت ممتاز جغرافیایی و امنیت نسبی جادهها، بوکان را بهعنوان مرکز منطقهٔ جنوب و جنوب غربی دریاچهٔ ارومیه تبدیل کردهاست. این شهر با قرارگیری بر سر راههای ارتباطیِ سه استان آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، و کردستان از موقعیت جغرافیایی و ترافیک ویژهای برخوردار است.بوکان از غرب به مهاباد، و از جنوب به سقز محدود است و در دشتهای استپی و هموار قرارگرفته و میان کوههای نالشکینه و بردهزرد واقع شدهاست. شهر بوکان در °۳۶ درجه وَ ۳۱ دقیقه عرض شمالی و °۴۶ درجه وَ ۱۲ دقیقه طول شرقی نسبت به نصف النهار گرینویچ قرار دارد و ارتفاع آن از سطح دریای آزاد ۱٬۳۷۰ متر است. مسافت جادهای بین این شهر تا ارومیه ۱۸۴ کیلومتر، تا تبریز ۲۰۴ کیلومتر، تا سردشت ۱۴۰ کیلومتر (از مسیر خلیفان-ربط) و تا بانه کمتر از ۹۰ کیلومتر است. شهر بوکان یکی از مسطحترین شهرهای ایران است و همچنین بیشتر اراضی آن را دشتهای هموار تشکیل میدهد.
مکانهای تفریحی، گردشگری و تاریخی:
1- مسجد جامع بوکان
2- دریاچه سد بوکان
3- بوستان ساحلی بوکان
4- تپه و غار قلایچی
5- آرامگاه سرداران مکری
6- منطقه شکار ممنوع سه کانیان (سکونتگاه میش مرغ)
7- خانقاه – مقبره شیخ شمسالدین برهانی
و برخی دیگر از اماکن دیدنی و تاریخی:
– غار کولآباد میان بوکان و میاندوآب
– ایوان سنگی روستای آغجیوان
– قلعه سنگی روستای سماقان فرهادتراش دارای نه اتاق سنگی
– جلگه سردرآباد
– حوض گوره چشمه بزرگ آب و استخر دیدنی بوکان
– مسجد جامع حمامیان
– اطاقهای سنگی روستای بیبیکند
– پارک ملت
– پارک کوی محمدیه