تئاتر خیابانی و نقش آن در توسعه فرهنگی

یادداشت:  میکائیل سانیار، دکتری علوم سیاسی

ئاخر من بۆیە وتوومە
کە لە خاکی ئەم گۆرانی و عەشقانەدا
لەگەڵ شمشاڵێ یان تارێ
بمشارنەوە
بۆ ئەوەی گەر گەڕامەوە
جارێکی دی من هاتمەوە
لەگەڵ ئەوان
بە پۆشاکی مانگەشەو و
جلی شیعر و مۆسیقاوە
من بێمەوە… (شێرکۆ بێکەس)

عکاس به دنبال خلق تصویر می گردد. خلق کردنی برای معاش. دختر می گوید عکسی از او ثبت کند که مانند سلبریتی ها مشهور گردد. گویی که شهرت در پردازش است! پردازشی از نوع ظاهر. اینجا تظاهر مشهورت می کند! این یک قاب از تصویر می شود.
مرد با صدای موسیقی به رقص در می آید. گویی زندگی با همه سختی ها زیباست. چهره اش خسته اما شاد می نماید. می رقصد و نگاەها به او خیره است. مرد شادی را از نگاه اطرافیان جستجو می کند.

قاب دیگر: زن کودکش را در دست گرفته و ناله سر می دهد: گرسنه است، سردش است… زن با پای زخمی و خسته در کوهستان کوله ای بر دوش دارد. فرزندش از گرسنگی و سرما می میرد. زن ناله های سوزناک سر می دهد و رو به آسمان شعر می خواند: ” ئەی مردن لە کوێی، ژیان کووشتمی” ( ای مرگ کجایی؟ زندگی، مرا کشت). در کوهستان، همه چیز سهمناک به نظر می رسد. او می گوید ” کولبر قاچاقچی نیست ” و زندگی امروزش را برای نان فردا قربانی می کند. خسته است و همچنان می نالد. نالەهایی کە در سرمای کوهستان یخ می بندد.
در تصویر دیگر، زن لباسی سفید پوشیده است. به دنبال حق انتحاب است. مرد او را شلاق می زند. روسری از سر زن می افتد و موهای زن در زیر تازیانه در باد می پیچد. زن به زمین می افتد و مرد یک پارچەی سیاه بر سر زن می اندازد. زن کاغذی را در آسمان به اهتزاز در می آورد: “من یک زنم، حق انتخاب دارم”. و بدین شکل چهار تصویر ثبت می گردد “شادی توام با رنج، شهرت، مرگ برای زندگی و زن و آزادی”. و تئاتر خیابانی همین است: با زبان هنر دردهای جامعه را گفتن.

در خرداد ماه و تیرماه، اتفاقات خوبی در حوزه تاریخ و فرهنگ در بوکان رقم خورد. تعداد محدودی از آجرهای لعابدار ایزیرتو ( قلایچی ) پس از گذشت سال ها از سرقت به خانه بازگشت و تاریخِ مردم این منطقه را چندین سده به قبل از مادها برگرداند. این یک اتفاق تاریخی خوب برای بوکان و منطقه بود که مورخان و تاریخ دانان می توانند از آن فرصت بی بدیلی برای مطالعه بیشتر در خصوص تاریخ کردها، منطقه، استان و بوکان بسازند. همزمان با این، برگزاری اولین جشنواره تئاتر خیابانی “ناڵەشکێنە” در بوکان، اتفاق فرخنده دیگری بود که در حوزه فرهنگ رخ داد. اسم ناڵەشکێنە با استاد حسن زیرک گره خورده است. ناڵەشکێنە کوهی است که در یکی از ترانه های مشهور استاد زیرک جاودانه شده و هم اینک مقبره این استاد بی بدیل موسیقی و آواز کوردی در دامنه این کوه به زیارتگاه دوستداران عشق و زندگی و موسیقی و هنرمندان تبدیل شده است. پنجم تیر مصادف با پنجاهمین سالگرد درگذشت این ستاره موسیقی است و به همین مناسبت، مراسمی نیز بر مزار استاد برگزار گردید. همه این اتفاقات به هم پیوند خورد.

این عناصر را می توان توسط نظریه ساختارگرایی توضیح داد. ساختارگرایان برآنند که پدیدارهای اجتماعی و فرهنگی، رویدادهای دارای معنا هستند و در نتیجه، باید معناهایی را که پدیدارها خلق می کنند در مرکز پژوهش، قرار گیرد. در تحلیل ساختاری بر مجموعه مناسبات میان اجزای ساختار در هر پدیدار تاکید می‌شود. با شناخت این مناسبات درون ساختاری است که یک پدیدار، معنا می‌یابد. ساختارگرایی به مثابه یک روش، این امکان ر می دهد تا واقعیت‌های نامحدود اطراف خود را طبقه‌بندی کنیم و بطور مثال هزاران فیلم سینمایی متفاوت را در قالب یک ژانر هنری به نام سینمای بعد از انقلاب و یا هالیوود بگنجانیم. و یا انواع محتوا، شعر و رمان را در قالب یک سبک قرار دهیم.

با آنچه گفته شد می توانیم تئاتر خیابانی را نیز به عنوان ژانری مستقل مورد بررسی قرار داد. گفته شد که تئاتر خیابانی با زبان هنر از رنج ها، مشکلات و مطالبات مردم و اقشار مختلف آن صحبت می کند. هنرپیشه در فضای آزاد (هوای آزاد) برای مردمی که بصورت رایگان بە تماشا نشستەاند، به بازگویی مسائل آنها می پردازد. شعر، موسیقی، لباس های هنری و متفاوت، حرکات نمایشی و طنز و لبخند و گریه، شادی و حزن و دهها مفاهیم دیگر در تئاتر خیابانی به نمایش در می آید. تمامی این مفاهیم، حرکات و نشانەها، عناصری هستند که ساختار اصلی یعنی یک ژانر (در اینجا تئاتر خیابانی) را می سازند. و اما این مفاهیم دارای معانی هستند: خدا، آزادی، عشق، صداقت، طبیعت، قانون، زندگی، پرهیز از فساد، ریا و مشکلات، موانع، شادی، آواز، صدا، برابری، عدالت و تقاضای آنها. این همان عناصری است که مورد توجه یک ساخت فرهنگی است.

ادامه دارد . . .

 

درباره‌ی لقمان شهابی

صاحب امتیاز و مدیر مسئول پایگاه خبری بتین نیوز / مدرس حوزه رسانه و خبرنگاری

همچنین ببینید

انتظامی

کشف مواد محترقه در بوکان

فرمانده انتظامی بوکان از کشف بیش از ۶۰هزار انواع مواد محترقه خبر داد سرهنگ موسی …

آشتی

اجتماع آشتی عصر امروز در سالن سه‌هزار نفری مجموعه ورزشی وحدت برگزار شد.

این مراسم با حضور دکتر «محمدقسیم عثمانی» منتخب مردم بوکان در مجلس دوازدهم و به …

یک نظر

  1. توصیف بسیار زیبا و پرمعنایی بود . کلمات عشق ، آزادی ، انتخاب ، برابری و … معنا میابد.
    به امید آینده ای بیش از پیش روشنتر و بقول نویسنده ،خلق ژانر و آثار هنری بیشتر توسط هنرمندان

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *