تئاتر

بوکان، تئاتر خیابانی و نقش آن در توسعه فرهنگی

آنچه که باعث رونق این هنر شده است این است که مخاطبش مردم است و مطالباتش نیز از مردم و مسئولانی است که همین مردم آنها را به کرسی قدرت و مسئولیت نشاندەاند. بنابراین تئاتر خیابانی علاوه بر اینکه یک هنر نمایشی است، اما از محدودهٔ “هنر برای هنر” فراتر رفته و در تلاش برای ایجاد آگاهی نسبت به مسائل و دغدغەهای جامعه است و از سوی دیگر تحول خواه است؛ بدین معنا که با زبان هنر درصدد روشنگری است و روشنگری، خود، می تواند به مطالبات از حکومت بینجامد و این به معنای تلاش برای توسعه فرهنگی و تاثیرگذاری بر روند تحولات می باشد.
بطور خلاصه تمامی عناصر (بازیگر، نقش، محتوا، واژەها، نشانە و نمادها، و پیامی کە منتقل می کند) دست به دست هم داده تا برای مثال یک ساخت فرهنگی را به تصویر بکشند. هرچند که از نظر ساختارگرایان اولیه، ساختارها ثابت هستند ( و این اجزا و عناصر هستند که تغییر می کنند)، اما نئو ساختارگرایان برآنند که خود ساختارها نیز در حال تغییر و تحول هستند. برای مثال ساختار سینمای قبل و بعد از انقلاب با همدیگر تفاوت های اساسی دارد.

و اما برگردیم به برگزاری اولین جشنواره تئاتر خیابانی ناڵەشکێنە در بوکان. اگرچه بوکان کنونی، قدمت طولانی ندارد، اما تاریخ این منطقه و آثار مکشوفه نشانگر آن است که بوکان، همواره مهد تمدن بوده و به لحاظ ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژیکی مورد توجه بوده است. آثار بجا مانده از تمدن ماناها گویای این مطلب است. در دوران معاصر نیز، بوکان به عروس موکریان و شیراز کردستان معروف است و نقش اساسی در پیشبرد اهداف فرهنگی و توسعەای در سطح استان، کردستان و منطقه داشته است. دیگران نیز این شهر را به عنوان یک شهر تاریخی، فرهنگی و اقتصادی می شناسند. بوکان شاهراه شمال غرب به جنوب غرب کشور است و ناگفته پیداست که اهمیت آن دوچندان است. اندیشمندان متعددی در تمامی حوزەهای ادبی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی در این شهر سربرآوردەاند. همیشه اینگونه بوده است: بوکان، تاریخ و فرهنگ، باهم در زندگی اند.
اگر فرهنگ را مجموعه‌ای از نگرش‌ها، اعتقادات، رفتارها و احساسات که از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود تعریف کنیم، در اینصورت فرهنگ شامل مجموعه باورها و ایستارها و آداب و رسوم و هنر و تکنولوژی خواهد بود که از نسلی به نسل دیگر منتقل می گردد. جامعه ایرانی، یک جامعه متنوع فرهنگی است. بنابراین، این، تنوع است که جامعه ایرانی را ساخته است و لذا ما با ویژگی های ملی، مذهبی و قومی در تعریف فرهنگ روبرو هستیم. و اما یک نگاه ترکیبی هم وجود دارد که ترکیبی متناسب از سه عنصر ملی، مذهبی و قومی بدست می دهد. این عناصر، اجزای ساختار فرهنگی را ساختەاند و نبودِ آنها و یا ضعف هرکدام از آنها می تواند سبب عدم تعادل در ساختار فرهنگی کشور گردد. بنابراین توجه به این امر، بسیار حائز اهمیت خواهد بود و نیاز است که به ویژگیهای فرهنگی در سطح ملی و همزمان قومی و مذهبی توجه نمود، چراکه در نهایت این عناصر فوق هستند که در مجموع ساختار فرهنگ ملی را می سازند.

همانطور که گفته شد فرهنگ در تاریخ ساخته شده و هر تحول و پیشرفتی را باید در آن جستجو کرد. نمی توان از توسعه صحبت کرد مگر در راستای اعتلای فرهنگی کوشید. فرهنگ، پویاست و توسعه از منظر آن اتفاق می افتد. ساخت فرهنگی با سایر حوزەهای جامعه در پیوند و تعامل اساسی است، بنابراین به قول شیخ سعدی “چو عضوی به درد آورد روزگار، دگر عضوها را نماند قرار”. لذا، اگر فرهنگ و مسائل آن را فراموش کنیم، حوزەهای دیگر جامعە نیز متاثر خواهد شد.
در توسعه فرهنگی، جامعه می تواند کنترل موثرتری بر محیط اجتماعی بگذارد. بومی کردن توسعه و توجه به مبانی و ارزش های فرهنگی خودی، “توسعه درون زا” خوانده می شود. توجه به تنوعات فرهنگی داخلی و ارزش های ملی و تلاش برای رفع موانع و اعتلای مفاهیم فرهنگی، بسیار حائز اهمیت است.
تئاتر خیابانی می تواند نقش موثری در بازتولید ارزش های فرهنگی جامعه داشته باشد. همچنین می تواند متناسب با هنجارها، ارزش های و نرم های اجتماعی، به خلق مفاهیم جدید پرداخته و اشتراکات فرهنگی، اجتماعی جامعه را با دیگر جوامع مورد توجه قرار دهد. بنابراین توسعه فرهنگی به معنای ایجاد تحول و خلق ارزش ها در داخل یک مرز ملی است و شاخصه های آن بطور کلی عبارتند از: عقل گرایی، توجه به ارزش های ملی، آزادی بیان و باور به پیشرفت و اینکه “ما می توانیم”. و اما تحقق این امر نیازمند توجه ویژه دولت و وجود دولت کارآمد، توجه به ارزش های ملی و بومی کردن مفاهیم توسعه و… است. بنابراین توسعه فرهنگی نیازمند سیاستگذاری و برنامەریزی است. توسعە فرهنگی یک امر ملی است و با بحث جهانی شدن فرهنگ متفاوت است، اما می توان با دیگران در تعامل بود و به اشتراکات فرهنگی با سایر ملل توجه داشت.
با این اوصاف برگزاری چنین جشنوارەای یک نقطه عطف در تحول فرهنگی شهرستان، استان و منطقه محسوب شده و لازم است مسئولان شهرستانی و استانی در این خصوص، توجه بیشتری مبذول دارند. مریوان به عنوان پایتخت تئاتر خیابانی ایران نام گذاری شده و زین پس، بوکان نیز می تواند در این عرصه خودنمایی کند و این واقعیت با پتانسیل ها و ظرفیت های فرهنگی شهرستان بوکان سازگار است. از سوی دیگر اجرای چنین جشنوارەهای فرهنگی با توجه به قرار گرفتن بوکان در کریدور شمالغرب به جنوب، می تواند سبب توسعه گردشگری گردد. گردشگری سبب توسعه اقتصادی شده و این هم به نوبه خود بر توسعه فرهنگی تاثیرگذار خواهد بود.

نتیجە

با توجه به آنچه گفته شد، می توان گفت که فرهنگ امری پویا بوده و ساختار فرهنگ ملی متشکل از عناصر و اجزایی است که در تعامل با همدیگر بوده که در نهایت باعث ایجاد تعادل در ساختار فرهنگی می شود. تئاتر خیابانی یکی از این عناصر مهم است که می تواند باعث توسعه فرهنگی گردد. بوکان به عنوان شهری کردنشین و دارای تاریخ کهن، همواره بر مسائل توسعەای در سطح منطقه موثر بوده و برگزاری چنین تحرکات فرهنگی سبب پویایی بیشتر خواهد شد و در نهایت، توسعه فرهنگی را سبب خواهد گردید. توسعه فرهنگی مستلزم سیاستگذاری و برنامەریزی بوده و علیرغم وجود نواقص در برگزاری اولین جشنواره تئاتر خیابانی “ناڵەشکێنە”، استقبال کم نظیر بوکانی ها را شاهد بودیم، و می توان نسبت به ادامه و بهبود شرایط و اختصاص امکانات بیشتر امیدوار بود. اختتامیه اولین تئاتر خیابانی بوکان با حضور معاون وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و برخی دیگر از مقامات استانی و کشوری و هنرمندان داخلی و خارجی، نشان از عزم استوار همگان برای پیشبرد توسعه فرهنگی است.

ئەی وەتەن! دەردت له دڵما زامی سەد خەنجەر ئەکا

بۆ برینی جەرگی لەت لەت ئێشی سەد نەشتەر ئەکا

چۆن به قوربانت نەبم! بۆ مەنزەرەی پڕ قیمەتت؟

درک و داڵت تف له لاله و سوسەن و عەنبه ر ئەکا
(قانع)

میکائیل سانیار، دکتری علوم سیاسی

انتهای پیام/ ب

درباره‌ی لقمان شهابی

صاحب امتیاز و مدیر مسئول پایگاه خبری بتین نیوز / مدرس حوزه رسانه و خبرنگاری

همچنین ببینید

تصادف سه خودرو در جاده بوکان – میاندوآب یک مصدوم برجای گذاشت

ساعاتی قبل برخورد سه دستگاه خودرو پژو ۴۰۵ ، تیبا و ۲۰۶ در جاده بوکان …

 ‍ ‍ نەورۆز

نەورۆز هێمای ژیانە…..

‍ ‍ ‍ نەورۆز هێمای ژیانە….. کەیوان ڕەحیمی نەورۆز و هاتنی وەرزی نوێ لە هەموو جیهان واتەی نوێ …

یک نظر

  1. هه ر بژی دوکتور گیان ده س خوش

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *